Help, mijn kind is hip

Ik snap de verzuchting wel, dat tegenwoordig alle klassen vol lijken te zitten met uitzonderingsgevallen en kinderen met hippe diagnostische labels. Sterker nog, ik heb die verzuchtingen zelf ook wel geslaakt. Tegelijkertijd heb ik ook vaak het gevoel dat kinderen tegenwoordig erg standaard moeten zijn; zelfs de kleine afwijkingen worden maar heel moeilijk getolereerd.

Daarbij denk ik bijvoorbeeld aan mijn middelste zoon, die graag iets anders maakt dan de rest van de groep. Toen de hele klas een portret van Pluk van de Petteflet moest maken hingen er 25 blonde jochies met een blauw t-shirt aan de muur en 1 blond jochie met een blauw t-shirt met oranje strepen. Als de klas volhangt met bruine beren en er hangt één zwarte bij, weet ik al van wie die is… Maar hij is ook wel eens thuisgekomen met een kladdertekening voor moederdag. Dat had een familieportret moeten worden, maar hij had zichzelf met uitgestoken tong getekend en dat vond juf te aggressief dus toen moest hij snel iets anders maken. Ook de grote ruzie toen iedereen voor sint Maarten een Bert-lampion moest maken en zoonlief als enige een Boze Bert wilde maken is voor mij een voorbeeld van schoolstarheid waarbij leerkrachten moeite hebben met een afwijkend kind.

Diezelfde middelste zoon is op wel meer vlakken een ingewikkeld kind in de klas. Al vanaf de kleuterschool kregen we te horen dat hij net iets anders is maar dat de leerkracht niet zo snel kon benoemen waarom. Hij scoorde redelijk op school, had het ook sociaal best naar zijn zin al is het geen type om populariteitswedstrijden te winnen – alleen lezen en schrijven waren probleemgebieden. Hij is een beelddenker met aparte gedachtensprongen die gruwelijk slecht spelt zonder dat hij dyslectie heeft en die in de klas moeite blijft hebben met meedoen met de les.

Op verzoek van school hebben we hem in groep 5 bij de jeugd-GGD laten testen. Maandenlange wachttijden, een vragenlijst voor ons en een vragenlijst voor school, een gesprek van een uur bij een psychologe – en toen werd ons verteld dat hij een duidelijk geval van ADHD was en dat hij Ritalin moest gaan slikken. Aangezien het de rustigste van onze drie zoons is viel de ADHD ons wat rauw op het dak en we zagen het zeker niet zitten om na zo’n kort traject gelijk maar aan de medicijnen te gaan zonder dat er verder iets van begeleiding bij kwam. Toen het enige antwoord daarop een soort emotionele chantage was, waarbij gesteld werd dat we wel moesten begrijpen dat er zonder medicatie statistisch gezien een grote kans was dat hij aan de drugs zou raken of in de criminaliteit zou belanden, besloten we voor een second opinion te gaan.

De psycholoog waar we terecht kwamen was eerst wat huiverig, omdat hij dacht dat we op zoek waren naar een diagnose die ons beter beviel. Maar we vertelden dat we gewoon beter in kaart gebracht wilden hebben hoe middelste zoon in elkaar stak en waar het misging. Dat we als het echt noodzakelijk was wel medicijnen wilden geven, maar als laatste optie en niet als eerste stap. Daarnaast had middelste zoon inmiddels ook sociale problemen gekregen en een heel laag zelfbeeld en daar was begeleiding onzer inziens een veel betere behandeling voor dan pillen.

Uiteindelijk zijn we ruim een jaar later toch aan de medicijnen gegaan. In dat jaar ging het wel beter, langzaam, maar de aandachtsproblemen waren zo groot dat het de therapie actief in de weg stond en we hoopten dat met medicijnen de begeleiding beter zou aanslaan. De psychiater is er intensief bij betrokken en is met ons eens dat de medicijnen er zijn in het belang van het kind en niet om ervoor te zorgen dat hij beter in de mal gaat passen. Middelste zoon zelf voelde duidelijk verschil als hij pillen nam en in de klas ging alles veel beter vonden alle betrokkenen. Hij heeft wel last van de bijwerkingen, klaagt over lusteloosheid en problemen met inslapen, dus wil niet altijd pillen slikken. We hebben samen met de psychiater besloten dat hij zelf degene is die bepaald wat hij slikt, omdat hij immers voelt wat het met hem doet en kan bepalen of de negatieve bijwerkingen te groot zijn. Hij slikt nu alleen op schooldagen en slaat wel eens een dagje over. Maar dan komt hij altijd de dag erna weer vertellen dat hij toch wel een pil wil, omdat hij zich in de klas geen domoor wil voelen en omdat hij merkt dat hij zonder pillen teveel dingen niet goed doet die hij eigenlijk wel kan.

Zijn twee jaar oudere broer was eigenlijk een veel groter probleem. Die was lastig, eiste veel aandacht en had zulke grote ruzies met zijn juf dat we van school wisselden toen hij 5 was. Daarmee begon onze speurtocht naar de oorzaak van zijn problemen en vooral naar een handvat om hem te leren ermee om te gaan. De resterende jaren op de lagere school kenmerkten zich door groter wordende problemen op school, gevolgd door onderzoeken met een uitslag en een plan van aanpak, daarna een grote verbetering – tot het weer slechter ging. Hij was erg slim, randje hoogbegaafd, en moest meer uitgedaagd worden. Hij moest speltraining krijgen om zijn impulsen beter onder controle te krijgen en om te leren dat hij niet steeds in een fantasiewereld in zijn hoofd moest gaan zitten als de werkelijkheid hem niet beviel. Hij hing altijd zo enorm tegen mensen en dingen aan omdat hij een ‘laag-sensitief kind’ was en dus onbewust steeds fysieke prikkels nodig had om te weten waar alles in zijn omgeving zich bevond – maar sensorische integratietherapie zou uitkomst bieden. Zijn intelligentie was hoog, maar scheef verdeeld; het verbale IQ was maar liefst 27 IQ punten hoger dan zijn performale IQ en bij meer dan 16 punten verschil kun je zware problemen verwachten door structuurproblemen en vreemde gaten in het probleemoplossende vermogen.

Ieder nieuw onderzoek gaf een stukje herkenning en gaf een paar handvatten, dus het ging wel iedere keer een stuk beter. Iedere keer hoopten we dat dit nu het keerpunt zou zijn waarbij ons slimme eigenwijze jochie zichzelf en zijn omgeving wat minder in de weg zou zitten. Theoretisch kon hij geweldig goed uitleggen hoe de sociale structuren om hem heen in elkaar zitten en de praktische toepassing was inmiddels goed genoeg om een paar hele goede vriendschappen te onderhouden. We hoopten dat hij dit jaar, in de brugklas van het gymnasium, nog een paar gelijkgestemde zielen zou treffen en dat hij de uitdaging van (voor het eerst) huiswerk moeten maken met behulp van een naschoolse klas ook onder de knie zou krijgen.

Maar na zes weken mochten we al op gesprek komen omdat oudste zoon sociaal totaal uit de boot viel, vreemde dingen deed en ook veel slechtere cijfers haalde dan zou moeten. Hij was ook altijd dingen kwijt, maakte het verkeerde huiswerk in de verkeerde schrifen en kende na bijna twee maanden nog steeds zijn eigen klas niet. We werden doorverwezen naar de schoolarts die ons aanraadde om toch weer een psychiatrisch onderzoek te doen. Gelukkig konden we terecht bij de psycholoog en de psychiater die ook onze middelste zoon behandelden en waar we door de resultaten veel vertrouwen in hadden.

Die moesten concluderen dat oudste zoon ook ADHD heeft en daarbij ook nog een Autisme Spectrum Stoornis (Asperger). Hij heeft extra begeleiding nodig omdat hij wel slim is maar veel van de dingen die wij als vanzelfsprekend of als gezond verstand zien buiten zijn belevingswereld vallen. School heeft een rugzak aangevraagd en we hopen dat die er voor volgend jaar komt. Om zijn klasgenoten voor te lichten en bijvoorbeeld te vertellen dat ze heel duidelijk en uitgesproken moeten zijn tegen oudste zoon; subtiel hinten of uitgaan van normale sociale gedragsregels leidt alleen maar tot frustratie. Om zijn leraren te vertellen op te passen met hoe ze het huiswerk opgeven omdat dat heel letterlijk wordt opgenomen; ik heb gigantische ruzie gehad omdat zoonlief ervan overtuigd was dat hij alleen de politieke bestuursvormen uit hoofdstuk 3 moest leren, dat had de leraar immers gezegd, en alle andere dingen waren dus overbodig. Om een stukje extra begeleiding te betalen waardoor iemand iedere keer kan kijken of het al het huiswerk in de agenda staat en alle extra doedingen ook werden genoteerd. Omdat school gezegd heeft dat ze de grens hebben bereikt van wat ze als school voor hem kunnen doen en dat dat niet genoeg is.

Ook oudste zoon kreeg een proefbehandeling met medicijnen. En waar het bij middelste zoon een geleidelijk verschil maakte, vooral in de klas, merkten we bij oudste zoon meteen een enorme verbetering. Niet alleen met opletten in de klas maar op alle fronten. Op sociaal vlak kwamen er enorme verbeteringen, thuis hadden we minder ruzies en oudste zoon zat duidelijk veel beter in zijn vel als hij pillen had geslikt. Ook oudste zoon mag van ons zelf aangeven of hij de medicijnen wil slikken – en hij slikt nu een beduidend hogere dosis dan zijn broer en wil die iedere dag slikken. Ook in vakanties en weekenden. Voor hem betekent het veel meer rust in zijn hoofd zegt hij, maar voor ons is het alsof hij altijd vol opgekropte negatieve energie zat die hij met veel moeite in bedwang moest houden – en die door de pillen gewoon verdwenen is.

In de brugklas mag je niet blijven zitten en hij heeft in het begin zoveel slechte cijfers gehaald dat het VWO een onmogelijkheid is geworden. Hij moet er zelfs nog heel hard aan trekken om de HAVO te halen. Als hij die niet haalt, moet hij van school omdat zijn huidige school geen VMBO heeft. Als er geen extra begeleiding komt moet hij misschien alsnog van school omdat ze denken dat hij het dan niet redt. Speciaal onderwijs heeft op de ‘autistenhavo’ geen plaats (als hij daar al op mocht, want hij zou ook net te goed kunnen zijn om in aanmerking te komen) en met de komende bezuinigingen wordt dat alleen maar moelijker. Als hij VMBO moet gaan doen kunnen ze hem daar gelukkig wel plaatsen; mocht hij de havo niet halen dan denk ik dat dat voor een eigenwijze sociaal onhandige nerd een betere plek is dan het normale VMBO. Oudste zoon interesseert dat niet; als hij de HAVO niet haalt ligt zijn droom om spellenprogrammeur te worden aan diggelen en dan weet hij niet waarom hij überhaupt nog naar school zou moeten gaan.

En ondertussen luister ik naar een minister van Onderwijs die mijn twee zoons als drie zorgleerlingen telt (drie diagnoses immers) en vind dat dat daar teveel van zijn dus dat er maar op moet worden bezuinigd. Luister ik naar mensen die denken dat kinderen door de ouders vol pillen worden gestopt zodat ze net een hoger niveau school aankunnen. Lees ik over mensen die vinden dat de ouders al die afwijkende kinderen gewoon maar wat beter op hadden moeten voeden. Vertellen mensen me dat ouders allemaal een hippe diagnose willen omdat ze hun kind niet kunnen accepteren zoals het is. De een denkt dat het komt omdat ouders eigenlijk geen tijd en aandacht aan hun grut kunnen besteden en dus maar therapeuten inhuren en pillen toedienen. De ander weerspreekt dat omdat hij ervan overtuigd is dat het juist om ouders gaat die zich overdreven op hun kinderen focussen en daardoor iedere afwijkingkje van het normale van een label willen voorzien dat ze dan als een soort ‘badge of honor’ met zich meedragen.

Ja, ik heb een beelddenker met ADHD. Ja, ik heb een meerbegaafde zoon met Asperger en ADHD. Ja, we lopen bij de psycholoog *en* de psychiater. We zijn reuze hip. Maar oh, wat kan ik soms jaloers zijn op die mensen die dat allemaal niet hebben. Al zou ik mijn jongens voor geen goud willen missen, denkt iemand nu echt dat wij zoveel geld en tijd en moeite zouden doen als het geen noodzaak was? Dat we geen beter doel zouden kunnen bedenken voor de enorme bergen energie die dit allemaal kost? Dat ik mijn leven alleen inhoud kan geven door mijn kinderen af te laten wijken?

Tags: adhd, asperger, onderwijs