Reactor reacties
Wat er in Japan is gebeurd deze maand is een gruwelijke ramp. Eerst een aardbeving van 9 op de schaal van Richter, gevolgd door een tsunami van 23 meter. De dichtstbijzijnde kustgebieden konden maar een klein kwartier ervoor gewaarschuwd worden en hoewel de dorpjes die iets verder weg lagen een beetje meer tijd hadden is een half uur nog niet heel veel tijd om je belangrijkste hebben en houden te pakken en veilig gelegen gebied op te zoeken.
Ik zag een filmpje van iemand waarin je eerst gewoon wat plassen water aan zag komen in de straat onder hem, maar in 10 minuten tijd zwol dat aan tot een krachtige rivier die auto’s, vrachtwagens en op het eind zelfs hele huizen met zich meevoerde. Theoretisch ken je de verwoestende kracht van water, maar als je dat in het echt ziet is het een stuk overweldigender.
Japan is voor een groot deel van zijn energievoorziening afhankelijk van kernenergie, opgewekt in kernreactoren. Omdat ze weten dat ze geologisch gesproken niet op het rustigste stuk land leven zijn die wel extra stevig gemaakt maar de ramp van 11 maart was erger dan hun ergste rampenplanning had voorzien. Er is nu één reactor die echt gevaarlijk dicht bij een kernramp komt, al werken ze met man en macht om dat te vermijden.
Zelf ben ik tegen kernenergie, maar niet heel fanatiek. Dat je er afval van krijgt dat over een paar duizend jaar nog steeds de omgeving kan vergiftigen is eigenlijk mijn belangrijkste argument. Maar waar ik me nu aan erger is de sensatiebeluste berichtgeving en de daaraangekoppelde stemmingmakerij. Ik kan me dan ook goed vinden in het opiniestuk van Arnout Jaspers in de Volkskrant. Natuurlijk is het vlakbij de reactor gevaarlijk, en helemaal in geval van meltdown. Maar dat is wel lokaal, buiten het besmettingsgebied is de straling veel minder:
Maar een beetje straling stelt qua gevaar niks voor. Wat de burger – met dank aan decennia agitatie en desinformatie door de milieubeweging – niet meer aan het verstand te brengen is: de risico’s van straling onderscheiden zich niet wezenlijk van de risico’s van zaken als roken, motorrijden of alcohol drinken. In al die gevallen is de totale dosis bepalend voor het gevaar. Dit essentiële perspectief ontbreekt vrijwel altijd in de berichtgeving.
Een voorbeeld. Toen het algemene stralingsniveau in Tokio gedurende enige uren 20 tot 40 keer hoger was dan normaal leek dat zeer alarmerend. Waarom zegt geen journalist daar dan bij, dat in sommige bevolkte regio’s van Brazilië, China en India het natuurlijke stralingsniveau altijd twintig keer hoger is dan in Tokio? Die mensen zijn niet ongezonder dan de inwoners van Tokio.
Natuurlijk heeft de kernramp in Tsjernobyl mensen de stuipen op het lijf gejaagd, ook al omdat zelfs de landen zoals Nederland, die zo ver weg lagen, er de gevolgen van ondervonden. Geen bladgroentes meer eten, geen melk meer drinken, documentaires over de kankerpatienten in de regio. Maar uiteindelijk blijkt die ramp buiten de ‘gevarenzone’ van 30 km veel minder schade toe te hebben gebracht dan we dachten, of dan de op hogere stralingsdosissen gebaseerde voorspellingen ons deden geloven.
Uit een stuk van kennislink over de kernrampscenario’s:
Maar die speculaties zijn overdreven hoog, blijkt uit kersverse gegevens van de Verenigde Naties. De commissie UNSCEAR onderzoekt al jaren de medische gevolgen van de Tsjernobyl-ramp, en komt in 2011 met stelligheid tot de conclusie dat hooguit honderd dodelijke slachtoffers zijn gevallen.
Dat waren allemaal mensen die relatief onbeschermd direct bij de reactor hebben gewerkt. Hoewel er na de explosie en reactorbrand wolken aan radioactief materiaal met cesium-137 en jodium-131 zich door het gebied in Wit-Rusland en verder verspreidde, waarna omwonenden dit hebben ingeademd, hebben zich door de directe straling van deze wolk geen extra kankergevallen voorgedaan.
Zo leggen de japanners het aan de japanse kinderen uit:
Haarlems weer
5 Comments
Dit verhaal moet ik eigenlijk nog even aanvullen met de kaart die XKCD gemaakt heeft om duidelijk te maken aan hoeveel straling we in de verschillende situaties zijn blootgesteld.
Hoeveel kerncentrales moeten er nog meer tot niveau 7 verongelukken, voordat we beseffen welke impact kernenergie heeft? Waar techniek wordt toegepast, zal techniek onvoorziene storingen vertonen.
Het opslaan van gebruikte brandstofstaven zal misschien in de toekomst bij nieuwe centrales zorgvuldiger worden aangepakt, maar voor het gedurende de “levensloop” veilig opslaan van nucleair afval is nog geen absoluut veilige manier gevonden.
Nee, ik ben geen panische mediavolger. Ik heb jarenlang met een badge gelopen op mijn werk, om te controleren of ik niet teveel straling had gekregen. Ik heb politieagenten die transporten van radioactief afval van ons instituut moesten begeleiden, schielijk hun horloges met lichtgevende wijzers zien afdoen, omdat de Geigerteller daar véél meer op tekeer ging dan onze afvalvaten.
En ik ben mijn hele loopbaan met vooruitstrevende techniek bezig geweest, o.a. in een latere baan elektronische beveiligingsapparatuur ontworpen, waarvan ik niet wist dat het voor kerncentrales gebruikt zou moeten worden…
Ik heb dat gevoel dus juist niet. Een kernenergiereactor die zo’n enorm erge aardbeving en een tsunami over zich heen krijgt, dat zal in onze achtertuin niet zo snel gebeuren. Menselijke fouten zijn inderdaad een groter risico. Als ze bij Fukoshima de gebruikte staven elders hadden bewaard, of een goede, volle dieselgenerator op een veiliger plek, was het minder erg geweest. Maar zelfs nu lijken vooral de heldhaftige werkers daar het slachtoffer te worden. Dus mijn voornaamste probleem met kernenergie blijft het afvalprobleem. Daarom zeg ik ook dat ik geen voorstander ben 🙂
Maar onze ouderwetse kolencentrales zijn ook enorm inefficiënt en heel milieu-onvriendelijk – en kosten mensenlevens. Denk maar aan die arme mijnwerkers. Dus ik wil geen petities tegen kernenergie, ik wil subsidies voor meer gebruik van alternatieve energie.
Heb jij in die nucleaire industrie gewerkt? Of in een omgeving waar radioactief materiaal werd gebruikt? Als je in de industrie hebt gewerkt vind je dit misschien een leuk boek.
Het is eigenlijk een misvatting dat alle vormen van kernenergie voor enorme afvalproblemen zorgen.
Pas recentelijk kwam het onderzoek naar kernfusie weer een beetje op gang.
Ik stel mezelf de vraag waarom men daar niet eerder wat meer onderzoek naar gedaan heeft. Naar wat ik erover vernam, geeft dat nagenoeg geen langlevend kernafval, de productiekosten zijn lager, je hoeft er geen enorme installaties voor te bouwen, de grondstoffen die men ervoor nodig heeft zijn onuitputtelijk, en mits de juiste transmissieapparatuur is het rendement zeker zo hoog.
In tegenstelling tot kernsplitsing, toch behoorlijk wat voordelen dus.
Maar misschien heb ik wel iets gemist om te kunnen begrijpen waarom in het verleden dààr niet voor gekozen werd.
Diezelfde vraag stel ik me trouwens bij de ontwikkeling van motoren die op water functioneren…
Nee, ik heb in een natuurkundig laboratorium gewerkt waar wetenschappelijk onderzoek werd gedaan, o.a. op het gebied van kernfysica.
Wat betreft het “wantrouwen” tegen kernenergie: er zijn in de loop der jaren vele bijna-ongelukken geweest met kerncentrales, ook zonder externe invloeden als nu in Japan, die nooit in het nieuws gekomen zijn. En niet alleen door “menselijke fouten”, waarmee gewoonlijk bedieningsfouten worden bedoeld. Ook ontwerpfouten kun je m.i. daaronder scharen. Fouten in het gebruikte materiaal bij het bouwen van een centrale ontsnappen soms ook aan inspecties. Er zijn wel betrouwbare gegevens te vinden, maar dat is wel even zoeken.
Eén van de hoogleraren in het instituut hanteerde de stelling: technische installaties kunnen nooit volmaakt zijn, en dus zal er van tijd tot tijd iets onverwachts fout gaan. De gevolgen bij een nucleaire installatie zijn dan onvoorspelbaar.