Gaza – Oude geschiedenis van Israel en Palestina

Zowel de Israeliërs als de Palestijnen vinden dat ze recht hebben op het land dat nu Israel is. Israel vindt dat god hun het land geschonken heeft omdat zij het uitverkoren volk waren, de Palestijnen vinden dat zij afstammen van degenen die er de afgelopen paar duizend jaar hebben gewoond. Als je je er in gaat verdiepen wordt het een steeds warriger verhaal.

In grote trekken zat het volgens mij zo: De grote Joodse Koning David had het grootste gebied onder zijn hoede, circa 1000 voor christus. Voor de volledigheid is hier een kaartje van hoe het gebied volgens bijbelse interpretatie was in de hoogtijdagen – voor de makers, aanpassers en de discussie erover kunnen geïnteresseerden terecht bij wikipedia.

Na de dood van David of de dood van zijn zoon Solomon viel het rijk uiteen in twee zelfstandige stukken: Israel en Judea. De Assyriërs (Syriers) veroverden de staat Israel zo’n 300 jaar later maar lieten de Joden daar wel wonen. De andere grote staat, Judea, werd weer 150 jaar later door de Babyloniërs (Zuid-Irak) veroverd en daar verjoegen ze veel Joden. De Babyloniërs werden kort daarop echter verslagen door de Persen (Iran) die de Joden die dat wilden weer toelieten zodat ze Jerusalem op konden bouwen en weer wat zelfstandigheid kregen.

De Perzen werden weer verslagen door Alexander de Grote en na diens dood verdeelden zijn generaals de veroverde gebieden, inclusief Palestina/Israel/Judea. Dat ging zo’n 150 jaar goed en toen wilde iemand het Jodendom verbieden. Dat leidde tot een Joodse opstand (we praten nu 167 voor Christus); ze gooiden de heersers eruit en werden een eigen koninkrijk onder Romeinse bescherming met Jerusalem als hoofdstad.

100 Jaar later vielen de Romeinen het gebied weer binnen en verdeelden het weer in kleine stukjes. Het gebied rondom Jerusalem noemden ze Judea en daarin werd Christus geboren. De Joden hadden af en toe een opstand en in 135 AD werden ze grotendeels door de Romeinen verdreven, waarna de Romeinen het gebied Palaestina noemden. De jaren daarna werd het gebied langzaam steeds Christelijker.

Elders ontstond de Islam en in de 7e eeuw veroverden steeds meer Islamitische Arabieren grote delen van het Midden-Oosten. Palaestina werd ook veroverd maar de Joden en Christenen mochten hun godsdienst wel beoefenen – al bekeerden steeds meer mensen zich tot de godsdienst van de heersende klasse. Jerusalem was ook het toneel van een aantal belangrijke religieuze gebeurtenissen voor de moslims en werd dus ook voor die godsdienst een heilige plaats.

Vervolgens kwamen eerst de Turken, toen de Egyptenaren en daarna de kruisvaarders uit Europa die met wisselend succes over Jerusalem en het aanverwante gebied heersten. Eind dertiende eeuw was zoveel van het gebied veroverd door de Mamelukken (witte christelijke slaafsoldaten die zich tot de islam hadden bekeerd) dat de kruisvaarders het opgaven. Maar ze bleven de kust bestoken, dus de kuststrook werd langzaam door steeds meer mensen verlaten en het werd een zwaar verwaarloosd gebied.

Landinwaarts begonnen zich wel steeds meer Joden te vestigen, afkomstig uit Spanje en Zuid-Europa. Europa was geen hele vriendelijke omgeving voor Joden en toen de Turken Palaestina in 1517 in het Ottomaanse rijk inlijfden was de Spaande inquisitie in volle gang. Joodse vluchtelingen werden hartelijk verwelkomd om zich in de Palestijnse gebieden te vestigen.

In 1798 wilde ook Napoleon zijn veroveringskunsten botvieren op dit deel van met Midden-Oosten. Door die oorlog en de daaropvolgende slechte heerschappij van de Ottomanen en de Egyptenaren vluchtten veel groeperingen weer weg uit de regio die nu Palestinia is, op zoek naar groenere weides, of kwamen juist in opstand tegen de hoge bazen. In die tijd is waarschijnlijk ook pas een echte Arabisch-Palestijnse identiteit ontstaan.

Het ging beter, zowel met de Joden als met de Palestijnen, en beide bevolkingsgroepen groeiden. De Ottomanen vonden het een beetje teveel van het goede, zeker toen ook het Zionisme populairder werd, en vanaf 1880 probeerden ze hard om Joodse vestiging tegen te werken en te proberen meer Moslims naar de Palestijnse gebieden te laten verhuizen.

Precieze cijfers uit die periode zijn er niet. De zionisten claimen dat er nauwelijks mensen in Palestinia woonden en dat de toename van de Arabische bevolking pas na de groei van het zionisme plaatsvond, als tegenreactie. De Arabieren claimen dat er altijd mensen zijn blijven wonen en dat er weliswaar immigratie was maar dat dat niet de hoofdmoot was.

De eerste wereldoorlog gooide alles natuurlijk weer op zijn kop. De Turken werden uiteindelijk verslagen maar met hulp van de Arabieren (Lawrence van Arabië speelt in deze tijd). Groot-Brittanië en Frankrijk hadden de boel daar eigenlijk onder elkaar willen verdelen, maar hadden de Arabieren in ruil voor hun hulp beloofd dat ze zelfstandig mochten worden. Na de tweede oorlog werd het Ottomaanse Rijk door de voorloper van de Verenigde Naties verdeeld. Daarbij werd vooral gekeken naar de belangen van Engeland en haar concurrent Frankrijk, niet naar de natuurlijke bevolkingsgroepen of historische grenzen.

De Arabieren claimden dat hen was beloofd dat Palestinia ook zelfstandig mocht worden, maar de Britten hielden het als mandaat-gebied. In 1917 verklaarden ze middels de Balfour declaratie dat ze geneigd waren in te stemmen met de vestiging van een onafhankelijke Joodse “thuis” mits de burgelijke en godsdienstige rechten van de niet-Joodse inwoners gerespecteerd zouden worden.

Het mandaatgebied Palestina dat in 1920 onder Engels beheer werd gegeven was veel groter dan wat we nu Israel en Palestina noemen. Maar in 1921 marcheerde Abdullah met een groep soldaten naar binnen en veroverde Transjordanië. De Britten besloten het erbij te laten zitten en bepaalden bij het formaliseren van de Balfour Declaratie in 1922 dat het land ten Westen van de rivier de Jordaan Palestina zou worden en dat het gebied ten Oosten (toen Transjordanië, nu Jordanië) een apart mandaatgebied zou worden en uiteindelijk onafhankelijk.

De gebeurtenissen na die tijd vormen voor mij de moderne geschiedenis. Misschien alleen maar omdat ik dan beter weet waar we het over hebben en wat er in die tijd speelde. De geschiedenis tot hier toe heb ik vooral uit wikipedia en mideastweb. Zelf heb ik er niet het idee aan overgehouden dat de ene groep veel meer rechten heeft dan de andere groep, ook al zijn hun claims op andere dingen gebaseerd. Maar het geeft me wel een kader om de claims van de verschillende groepen te kunnen plaatsen.

Tags: gaza, israel, palestinia